РАМАНАЎ ЕЎДАКІМ РАМАНАВІЧ

(11.09.1855 м. Нова-Беліца, Магілёўская губерня (цяпер у межах г. Гомеля), – 20.01.1922)

Беларускі мовазнавец, археолаг, гісторык, этнограф, фалькларыст

БІЯГРАФІЯ

Нарадзіўся 11 верасня 1855 г. у м. Нова-Беліца Магілёўскай губерніі (цяпер у межах г. Гомеля).
Першапачатковую адукацыю атрымаў у родным мястэчку, а потым маці ўладкавала яго на вучобу ў Гомельскую прагімназію.
У 1872 г. накіраваны на працу ў Герасімаўскае народнае вучылішча Хлыстоўскай воласці Аршанскага павета Магілёўскай губерні.
Працаваў настаўнікам 14 гадоў, 20 гадоў выконваў абавязкі інспектара народных вучылішчаў Віцебскай, Гродзенскай і Магілёўскай губерняў. З’яўляўся членам Часовай камісіі па ўладкаванню Віленскай публічнай бібліятэкі і музея.
1897–1903 гг. працаваў рэдактарам у газеце “Могилевские губернские ведомости”, з 1910 – загадчыкам секцыі этнаграфіі і археалогіі Паўночна-Заходняга аддзялення Рускага геаграфічнага таварыства.
З 1917 г. жыў у Стаўрапалі.
Памёр 20 студзеня 1922 г.

НАВУКОВАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ

Е.Р. Раманаў вывучаў матэрыяльную і духоўную культуру беларусаў: жыллё, адзенне, сямейны побыт, народныя абрады, вераванні, дзіцячыя гульні, народны каляндар і медыцыну.
Аўтар больш як 200 прац па этнаграфіі, фальклоры, гісторыі, археалогіі і мове беларусаў, сабраў і надрукаваў больш як 10 тысяч фальклорных твораў.
Галоўная фальклорна-этнаграфічная праца Е.Р. Раманава “Беларускі зборнік” (вып. 1–9, 1886–1912) з’яўляецца своеасаблівай энцыклапедыяй побыту і культуры беларусаў дарэвалюцыйнага часу.
У 1886–1894 гг. вёў археалагічныя раскопкі на тэрыторыі Магілёўскай і Віцебскай губерній. Ён склаў археалагічныя карты Магілёўскай, Віцебскай і Гродзенскай губерній, сабраў звесткі пра больш за 1000 гарадзішчаў на Беларусі, выявіў шмат стаянак першабытнага чалавека, вёў антрапалагічныя даследаванні. Каля в. Высокі Гарадзец Талачынскага раёна Е.Р. Раманаў адкрыў помнік эпіграфікі 12 ст. Барысаў камень.
У 1900 Е.Р. Раманаў выдаў зборнік “Тарас на Парнасе і іншыя беларускія вершы” (дапоўненае выданне выйшла ў 1902), у 1901 апублікаваў (са скарачэннямі) працу А. Меера “Апісанне Крычаўскага графства 1786 г.”.
Значнай працай з’яўляюцца “Матэрыялы па гістарычнай тапаграфіі Віцебскай губерні. Павет Веліжскі” (1898), навуковыя вывады ў якой зроблены на аснове асабістых даследаванняў. У гэты перыяд апублікавана каля 100 розных прац. Пад рэдакцыяй Е.Р. Раманава выйшлі тры выпускі “Магілёўскай даўніны” (1900, 1901, 1903), два выпускі “Матэрыялаў па этнаграфіі Гродзенскай губерні” (1911, 1912), адзін выпуск “Крыніц для гісторыі Магілёўскага краю” (1916).
За вялікі ўклад у развіццё навукі Раманаў быў выбраны правадзейным членам Рускага геаграфічнага таварыства (1886), таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі (1888), Маскоўскага археалагічнага таварыства (1890), Віцебскага статыстычнага камітэта (1891) і інш.

УЗНАГАРОДЫ

  • Малы залаты медаль Рускага геаграфічнага таварыства
  • Вялікі сярэбраны медаль Маскоўскага таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі
  • Лаўрэат імянных прэмій Расійскай акадэміі навук

СПІС АСНОЎНЫХ ПРАЦ

  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 1—2 : Песни, пословицы, загадки / Е. Р. Романов. — Киев : Типография С. В. Кульженко, 1885. — 468 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 3 : Сказки / Е. Р. Романов. — Витебск : Типо-литография Г. А. Малкина, 1887. — 444 с.
  • Романов, Е. Р. Опыт белорусского народного снотолкования / Е. Р. Романов. — Москва : Русская типография, 1889. — 18 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 4 : Сказки космогоническия и культурныя / Е. Р. Романов. — Витебск : Типо-литография Г. А. Малкина, 1891. — 220 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 5 : Заговоры, апокрифы и духовные стихи / Е. Р. Романов. — Витебск : Типо-литография Г. А. Малкина, 1891. — 450 с.
  • Романов, Е. Р. Материалы по исторической топографии Витебской губернии. Уезд Велижский / Е. Р. Романов. — Могилев, 1898. — 252 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусские тексты вертепного действа / Е. Р. Романов. — Могилев, 1898. — 50 с.
  • Могилевская старина : сборник статей “Могилевских губернских ведомостей”. Вып.1. 1898 и 1899 гг. / под редакцией Е. Р. Романова. — Могилев : Типография Губернского правления, 1900. — 87 с.
  • Могилевская старина : сборник статей “Могилевских губернских ведомостей”. Вып. 2. 1900—1901 гг. / под редакцией Е. Р. Романова. — Могилев : Типография Губернского правления, 1901. — 154 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 6 : Сказки / Е. Р. Романов. — Могилев : Типография Губернского правления, 1901. — IV, 527, [2] с.
  • Романов, Е. Р. Катрушницкий лемезень. Условный язык дрибинских шаповалов / Е. Р. Романов. — Санкт-Петербург : Типография Императорской Академии наук, 1901. — 44 с.
  • Могилевская старина : сборник статей “Могилевских губернских ведомостей”. Вып. 3. 1902—1903 гг. / под редакцией Е. Р. Романова. — Могилев : Типография Губернского правления, 1903. — 127 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 7 : Белорусские народные мелодии. Песни сезонные, обрядовые, игровые, танцы, духовные стихи / Е. Р. Романов. — Вильна : типография “Русский почин”, 1910. — 44 с.
  • Материалы по этнографии Гродненской губернии. Вып. 1 / редактор Е. Романов ; Управление Виленского учебного округа. — Вильно : Издание Управления Виленского учебного округа, 1911. — 238 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 8 : Быт белоруса / Е. Р. Романов. — Вильна : Типография А. Г. Сыркина, 1912. — 600 с.
  • Романов, Е. Р. Белорусский сборник. Вып. 9 : Опыт словаря условных языков Белоруссии с параллелями великорусскими, малорусскими и польскими / Е. Р. Романов. — Вильна : Типография А. Г. Сыркина, 1912. — 124 с.
  • Материалы по этнографии Гродненской губернии. Выпуск 2 / редактор Е. Романов ; Управление Виленского учебного округа. — Вильно : Издание Управления Виленского учебного округа, 1912. — 396 с.

КРЫНІЦЫ

Асноўныя:
  • Еўдакім Раманавіч Раманаў // Памяць : гісторыка-дакументальная хроніка Магілёва. — Мінск, 1998. — С. 127.
  • Романовские чтения — 8 : сборник статей Международной научной конференции / под редакцией Я. Г. Риера. — Могилев, 2012. — С. 73—75.

Дадатковыя:

  • Агееў, А. . Хто такі Е. Р. Раманаў? / А. Р. Агееў, І. А. Марзалюк, І. А. Пушкін // Магілёўская даўніна ў пытаннях і адказах. — Магілёў, 1999. — С. 123.
  • Асветнікі зямлі Беларускай : Х — пачатак ХХ ст. : энцыклапедычны даведнік / рэдактар Г. П. Пашкоў. — Мінск, 2006. — С. 348—349.
  • Еўдакім Раманавіч Раманаў // З гісторыка-археалагічнай спадчыны : выбраныя творы / пад навуковай рэдакцыяй І. А. Марзалюка. — Магілёў : МДУ імя А. А. Куляшова, 2006. — 240 с.
  • Земля Могилевская = The Mogilev Land / автор текста Н. С. Борисенко. — Могилев, 2012. — С. 117—118.
  • Невядомая спадчына Еўдакіма Раманава : матэрыялы да археалагічнай карты Магілёўскай губерні : археаграфічны зборнік. — Магілёў, 2001. — 60 с.
  • Раманаў Еўдакім Раманавіч // Беларускія лінгвісты — ўраджэнцы Магілёўшчыны : матэрыялы канферэнцыі / cкладальнік І. К. Германовіч [і інш.]. — Магілёў : МДУ імя А. А. Куляшова, — 2001. — С. 21—24.
  • Русецкий, А. В. Художественная культура Витебщины : Поозерье, Подвинье, Верхнее Поднепровье : (в контексте восточно-славянских и западно-европейских культурных процессов) : монография / А. В. Русецкий, Ю. А. Русецкий. — Витебск, 2008. — С. 465—467.
Установа культуры «Магілёўская абласная бібліятэка імя У.І. Леніна»
Copyright © 2023