ЦІКОЦКІ МІХАІЛ ЯЎГЕНАВІЧ

(20.02.1922 г. Бабруйск, Магілёўская вобласць, – 24.03.2012)

Беларускі мовазнавец, журналіст

БІЯГРАФІЯ

Нарадзіўся 20 лютага 1922 г. у г. Бабруйску Магілёўскай вобласці ў сям’і вядомага кампазітара Я.К. Цікоцкага.
У 1933 г. сям’я пераехала ў Мінск.
У 1941 г. закончыў сярэднюю школу.
Да 1943 г. знаходзіўся на часова акупіраванай тэрыторыі, а затым перапраўлены партызанамі на самалёце ў Маскву.
Восенню 1943 г. прызваны ў рады Чырвонай Арміі, ваяваў на 1-м, 2-м і 3-м Беларускіх франтах. Летам 1944 г. пад Кобрынам быў паранены.
У 1946 г. паступіў вучыцца на факультэт журналicтыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта iмя У.I. Леніна (цяпер “Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт”), які закончыў у 1950 г.
Працаваў журналістам у рэдакцыях газет “Савецкі селянін” i “Калгасная праўда”, часопісе “Вожык”. Адначасова вучыўся ў завочнай acпірантуры пры кафедры тэорыі i практыкі савецкай журналістыкі, a праз тры гады паспяхова абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму “Публіцыстыка Якуба Коласа”.
У 1972 г. абараніў доктарскую дысертацыю на тэму “Праблемы публіцыстычнага стылю”, праз год атрымаў вучонае званне прафесара.
1953–2004 гг. працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце імя У.І. Леніна (цяпер “Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт”) на факультэце журналістыкі. Спачатку ў якасці выкладчыка, дацэнта кафедры тэорыі i практыкі савецкага друку, а пазней яе загадчыкам.
Памёр 24 сакавіка 2012 г.

НАВУКОВАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ

Асноўны навуковы кірунак М.Я. Цікоцкага – стылістыка. Даследаваў праблемы стылістыкі беларускай мовы i стылістыкі газетных жанраў, зрабіў першыя спробы стылістычнай характарыстыкі лексічных i фразеалагічных сродкаў беларускай мовы з пункту гледжання ix практычнага выкарыстання ў розных стылях i жанрах, распрацаваў пытанні марфалагічнай i cінтаксічнай стылістыкі.
Намаганнямі і дбаннем М.Я. Цікоцкага ў 1969 г. на факультэце журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта імя У.І. Леніна створана адзіная на Беларусі кафедра стылістыкі і літаратурнага рэдагавання (сёння — кафедра медыялінгвістыкі і рэдагавання).
Доктарская дысертацыя навукоўца на тэму “Праблемы мовы і стылю публіцыстычных твораў”, абароненая ў 1972 г., стала першым у Савецкім Саюзе даследаваннем падобнага кшталту, а выдадзеная на год раней кніга “Стылістыка публіцыстычных жанраў” была запатрабаваная на факультэтах журналістыкі іншых універсітэтаў краіны.
Плён працы навукоўца выкрышталізаваўся ў вучэбны дапаможнік “Стылістыка беларускай мовы” (1976, 2-е выданне – 1995), а потым у адметную сваім зместам і даследчым падыходам кнігу “Сугучнасць слоў жывых…” (1982). Руплівы даследчык не спыніўся ў пошуках: новыя напрамкі стылістыкі падштурхнулі да напісання і новага дапаможніка “Стылістыка тэксту” (2002).
Навуковую і педагагічную работу М.Я. Цікоцкі сумяшчаў з грамадскай дзейнасцю. Як член Саюза журналістаў Беларусі прымаў удзел у рабоце яго секцый, выступаў з лекцыямі і дакладамі па праблемах культуры мовы. Пры актыўным удзеле прафесара на кафедры стылістыкі і літаратурнага рэдагавання Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта iмя У.I. Леніна праводзілася вялікая работа па вывучэнні мовы і стылю сродкаў масавай інфармацыі. Ён з’яўляўся таксама адным з рэдактараў перыядычнага зборніка “Культура мовы журналіста”.

УЗНАГАРОДЫ

  • Грамата Вярхоўнага Савета БССР
  • Ганаровы знак Міністэрства вышэйшай адукацыі СССР “За выдатныя поспехі ў рабоце”
  • Ганаровае званне “Заслужаны работнік адукацыі Рэспублікі Беларусь” (1996)

Як удзельнік Вялікай Айчыннай вайны:

  • Два медалі “За адвагу” (1944 і 1945)
  • Ордэн Айчыннай вайны I ступені (1985)

СПІС АСНОЎНЫХ ПРАЦ

  • Цікоцкі, М. Я. Некаторыя выпадкі стылістычнага выкарыстання сінтаусічных сродкаў беларускай мовы : дапаможнік для газетных работнікаў / М. Я. Цікоцкі. — Мінск : БДУ імя У. І. Леніна, 1958. — 78 с.
  • Цікоцкі, М. Практычная стылістыка беларускай мовы : дапаможнік для студэнтаў і настаўнікаў / М. Цікоцкі. — Мінск : Народная асвета, 1965. — Ч. II. — 188 с.
  • Цікоцкі, М. Я. Стылістыка публіцыстычных жанраў: вучэбны дапаможнік для спецыяльнасці “Журналістыка” вышэйшых навучальных устаноў / М. Я. Цікоцкі. — Мінск : Вышэйшая школа, 1971. — 288 с.
  • Цікоцкі, М. Я. Сугучнасць слоў жывых… : нататкі па стылістыцы мастацкай літаратуры / М. Я. Цікоцкі. — Мінск : БДУ імя У. І. Леніна, 1981. — 191 с.
  • Цікоцкі, М. Я. Стылістыка беларускай мовы : вучэбны дапаможнік для факультэтаў журналістыкі / М. Я. Цікоцкі. — 2-е выданне, перапрацаванае і дапоўненае. — Мінск : Універсітэцкае, — 1995. — 294 с.
  • Цікоцкі, М. Я. Стылістыка тэксту: вучэбны дапаможнік для спецыяльнасці “Журналістыка” вышэйшых навучальных устаноў / М. Я. Цікоцкі. — Мінск : Беларуская навука, 2002. — 222, [1] с.

Глядзець таксама:

  • Цікоцкі, М. Ці заўсёды патрэбна “сакавітае” слова? / М. Цікоцкі // Звязда. — 1976. — 17 чэрвеня. — С. 4.
  • Цікоцкі, М. Моўны вобраз апавядальніка ў аповесці “Дрыгва” Якуба Коласа : стылістыка пунктаў гледжання / Міхась Цікоцкі // Роднае слова. — 2012. ― № 2. ― С. 29―30.

КРЫНІЦЫ

Асноўныя:
  • Цікоцкі Міхаіл Яўгенавіч // Беларускія лінгвісты — ўраджэнцы Магілёўшчыны : матэрыялы канферэнцыі / складальнік І. К. Германовіч [і інш.] ; Магілёўскі дзяржаўны універсітэт імя А. А. Куляшова. — Магілёў, 2001. — С. 81.
  • Гарэлік, А. Журналіст, вучоны мовазнавец : [Міхась Цікоцкі] / Аляксей Гарэлік // Бабруйскае жыццё. — 1997. — 18 сакавіка. — С. 4.

Дадатковыя:

Установа культуры «Магілёўская абласная бібліятэка імя У.І. Леніна»
Copyright © 2023