Денис Давыдов
Дневник партизанских действий 1812 года
В книгу вошли произведения участников Отечественной войны 1812 года – военные записки Д. Давыдова и большая часть Записок кавалерист-девицы Н. Дуровой.
В книгу вошли произведения участников Отечественной войны 1812 года – военные записки Д. Давыдова и большая часть Записок кавалерист-девицы Н. Дуровой.
…В ночь на 8-е число засада, поставленная мною [Давыдовым] на дороге, из Орши в Горки лежащей, перехватил прежде курьера, а через два часа жида, посланных от маршала Бертье к Бланкару с повелением идти наипоспешнее за Днепр. В ту же минуту дали мне знать, что один из разъездов моих, ходивший из Савы к Горкам, вступил беспрепятственно в сие местечко, что вместо депо встретил там отряд графа Ожаровского и что, по известиям от жителей, неприятель пошел к Копысу…[1, с. 118]
…Офицер известил меня, что граф Ожаровский, не застав неприятеля в Горках и видя невозможность догнать его целым отрядом, отрядил часть оного к Копысу, а сам обратился к Шклову…[1, с. 120]
В книге на основе документов и фактов повествуется о подвиге участников партийно-комсомольского подполья и партизанского движения в Копыси Оршанского района.
…К ним на опушке леса подошел Михей Григорьевич, работавший инструктором в Горецком райкоме партии, и сообщил, что немцы уже давно за Горками и там идут сейчас кровопролитные бои и что смысла ехать дальше абсолютно нет, да еще можно нарваться и на немецкие танки, которым ничего не стоит раздавить людей для потехи…[1, с. 146]
…На следующий день руководителям Оршанского подполья стало известно о нападении вблизи Орши на две подготовленные за фронтом диверсионно-разведывательные группы, отличившиеся накануне дерзкими действиями на железной дороге. А также о ликвидации партизанского отряда Быкова в районе Горок…[1, с. 248]
Кніга апавядае пра плённае жыццё і дзейнасць выдатнага дзяржаўнага дзеяча, мудрага дыпламата, палітыка, прыхільніка прававой дзяржавы, мецэната, канцлера Вялікага Княства Літоўскага Льва Сапегу, велічная постаць якога сёння з'яўляецца яскравым прыкладам служэння народу, Радзіме.
…У канцы ХVІ стагоддзя Леў Сапега набыў замак каля вёскі Горы (цяпер Горацкі раён Магілёўскай вобласці). Ён адмовіўся выкарыстоўваць старыя абарончыя ўмацаванні, тэрыторыю іх адвёў пад могілкі, а на суседняй, больш высокай гары заклаў новы замак з бастыённымі ўмацаваннямі галандскага тыпу…[1, с. 149]
…Горскаму замку таксама давялося перажыць войны і разбурэнні. У ХVІІІ стагоддзі тут быў размешчаны панскі маёнтак, пабудовы якога ў 1840 годзе былі прыстасаваны пад базу Горы-Горацкай земляробчай школы. Праз восем гадоў на яе аснове была створана першая ў Расійскай імперыі вышэйшая агранамічная ўстанова – Горы-Горацкі земляробчы інстытут…[1, с. 150]
Поэтическую книгу составляют геральдические сонеты, посвященные городам, поселкам и деревням Беларуси, которые когда-то обладали магдебургским правом и теперь имееют свои гербы. Очарованный гербами белорусских родов и городов, владея общими историческими знаниями, автор создал эпическую геральдическую картину Беларуси в стихах.
Здесь Горки – Горецким селом.
Князь Друцкий-Горский и Сапеги,
порой как будто бы тайком,
им властно все-таки владели.
Здесь каждый двор и каждый дом
в конце обещанной недели
был с каждой ярмаркой знаком:
не покупали – так смотрели.
Петр Первый шведов поджидал –
здесь больше месяца томился.
Сенат здесь школу открывал
и земледельцами гордился,
чтоб академией сейчас
та школа горецкая стала,
чтоб каждым колосом у нас
земля по-горецки сияла.
Чтоб даже герб твой, город Горки,
три колоска растил в три горки. [1, с. 252]
Што агульнага паміж знакамітай Рагнедай і каралевамі: венгерскай – Анастасіяй Яраславаўнай, шведскай – Лізаветай Яраславаўнай, французскай – Ганнай Яраславаўнай? А тое, што ўсе яны маюць дачыненне да гісторыі Беларусі. Пра іх, а таксама пра іншых выдатных людзей расказваецца ў першай кнізе гістарычных апавяданняў Алеся Марціновіча.
Гістарычныя апавяданні і эсэ другой кнігі таксама прысвечаны выдатным людзям, якія нарадзіліся ў Беларусі ці якія родам з іншых мясцін, але нямала зрабілі для нашай зямлі. Дзякуючы высокаму майстэрству аўтара, чытач увачавідкі перанясецца ў той час, пра які ўзгадваецца.
…Маючы за плячыма 21 год [Янкоўскі], паступіў у Горы-Горацкі земляробчы інстытут. Любіў зямлю, хацеў працаваць на ёй, таму, не задумваючыся, і накіраваўся ў не такія блізкія ад роднага маёнтка Янукуўка, што ў Люблінскай губерні, Горкі, дзе працавала вышэйшая навучальная установа, якая давала неабходныя веды тым, хто жадаў умела гаспадарыць. Але Горкі з цэнтра ведаў неўпрыкмет ператварыліся ў свайго роду цэнтр вальнадумства…[2, с. 270-271]
…Усе, гэтаксама, як і ён, трымаліся мужна, не падалі духам. Моўчкі выслухалі прысуд, падпісаны самім Віленскім генерал-губернатарам на падставе рашэння камісіі палявога суда, спецыяльна зацверджанай у Магілёве "над мяцежнікамі, былымі дваранамі і студэнтамі…асуджанымі за ўзброены ўдзел у дзеяннях Горацкай мяцежнай шайкі і разграбленне казначэйства ў Горках…"…[2, с. 275]