Жабракоў на Магілёўшчыне, дарэчы, як і на Гомельшчыне, завуць старцамі. Іх вельмі многа хадзіла па вёсках пасля вайны. Але каб быць ужо дакладным, то неабходна ўспомніць, што і да вайны даводзілася бачыць іх часта. Гралі яны на лірах, а ў павадырах у сляпцоў хадзілі хлопчыкі. Мяне таксама ўгаварыў адзін старац правесці да суседняй вёскі. Ён так і сказаў нашай маці, што просіць мяне толькі да Гуткі, куды было, можа, кіламетры са два. Пры гэтым неяк загадкава сказаў: буду я жывы, будзеце і вы жывыя. Але з Гуткі старац не адпусціў мяне дамоў. Сціснуў маю руку і павёў да наступнай вёскі, Віроўкі. У нас там жыла нейкая радня. Вярней, не ў нас, а ў дзедавай нявесткі Аксенні. Таму я не дужа ўпарціўся, дазволіў старцу павесці мяне далей, нават не паспрабаваў вырваць сваю руку з чэпкіх лапаў сляпога чалавека, рашыўшы, што ўсё роўна ўцяку. У народзе часам казалі, што жабракі гэтыя зусім не сляпыя, толькі прытвараюцца, што невідушчыя. Але той старац сапраўды быў сляпы.

Было лета. Над гразіўцам стаяў духмень. Сонца ў небе рухалася марудна нават надвечар. Па гразіўцы там колісь цякла рэчка, але паступова ператварылася спярша ў забалочанае тарфянішча, якое нарэшце стала сенажаццю, на якой да вайны касілі ажно тры калгасы. Якраз у гразіўцы я і пераканаўся, што чалавек не прытвараецца, вочы яго не бачаць, бо ён раптам усё роўна як спалохаўся, затупаў па раскіданым мастку, што быў перакінуты цераз канаву. Тады я нарэшце па-сапраўднаму злітаваўся над ім, перавёў на другі бок. Але цяпер ужо не скажу праўды, чаму я і ў Віроўцы не пакінуў яго. Адно ціхмана пастаяў, пакуль ён граў на ліры, падпяваючы нейкім жахлівым, быццам знарочыстым голасам. Больш за тое, павесіў на сябе яго торбу, куды пачаў складваць міласціну – звычайныя кавалкі небагатых вясковых людзей. Праўда, мне вельмі не спадабалася, калі ён гэтыя кавалкі пачаў выкідваць з торбы ў прыдарожныя кусты, выбіраючы з іх яйкі, скрылёчкі сала, сырую бульбу. Мог бы астатняе аддаць мне, балазе, у нас пасля вайны мала калі хапала ежы.

Між тым чым далей мы адыходзілі ад Віроўкі, тым часцей сустракалі такіх жа старцоў з павадырамі. Іншы раз небаракі спыняліся, аб нечым гаварылі; паколькі яны размаўлялі на нейкім лемязені, то зразумець іх нельга было. Але вось яны датупалі нарэшце да пералеску. Я пазнаў яго. Тут знаходзіліся так званыя лужкі, звычайныя сухадолы, дзе па святах збіраліся пад гармонікі вясковыя дзеўкі і хлопцы. Тут сустракалі вясну і праважалі лета. Вядома, палілі кастры, асабліва ў купальскую ноч. Пакуль мы са сваім старцам дабіраліся да лужкоў, на іх паспелі ўжо атабарыцца некаторыя пары. Дарослыя сядзелі купкамі, размаўлялі, але яўна было, што нечага чакалі. Малыя павадыры ганяліся адзін за адным паміж кустоў, быццам не адчувалі стомы. Бадай што яны ўжо даўно ведалі пра сябе ўсё. Я, між тым, быў чалавек новы, таму неўзабаве выклікаў цікавасць аднаго хлапчука.

– Ты з Антонам Жмэйдам ходзіш? – спытаў ён.

Я пацепнуў плячамі, бо не ведаў, як зваць, але тут жа паказаў на тую купку сляпцоў, дзе сядзеў мой.

– Дык я і кажу, – усё роўна як здзівіўся маёй няцямлівасці хлопчык-павадыр, – ты з Антонам Жмэйдам!

– Ну так, – нарэшце згадзіўся я.

– Але каб ведаў – у яго павадыры доўга не затрымліваюцца. Уцякаюць, бо ён шчыплецца. Усе ягоныя хлапчукі з сінякамі ходзяць. Цябе яшчэ не шчыпаў?

– Не.

– Ну, то яшчэ паспытаеш. Але ж дарэмна, што сляпы – ледзь не ў кожнай вёсцы шукае сабе, з кім ажаніцца. Я і то ўжо на трох яго вяселлях быў. Старцы нашы п’юць-гуляюць. А што ім? Есці хапае чаго, грошы таксама даюць. А ты сам адкуль?

Я адказаў, але вёску чамусьці назваў не сваю, акурат апасаўся чаго.

– Мне твой Антон вінен яшчэ, – сказаў хлопчык. – Ты скажы яму, каб аддаў.

– Што? – спытаў я.

– Ён сам ведае, – не захацеў удакладніць мой субяседнік.

Я не стаў дамагацца. Мы яшчэ пастаялі трохі адзін супраць аднаго, тады разышліся. Ноч тым часам наставала. У лужках увачавідкі шарэла, дарма што неба на захадзе ўсё яшчэ палала. Павадыры пачалі зносіць у адно месца сухі хмызняк, аднекуль з’явілася бярозавае паленне.

– Зараз яешню-барану стануць пячы, – сказаў нехта з хлопчыкаў, жадаючы, мусіць, каб пачуў найперш я.

Вогнішча разгаралася, шугала высока ўгору. Хутка яго абступілі старцы. Відушчыя стаялі самі. Сляпцы трымаліся за плечы хлопчыкаў-павадыроў. Хоць было лета, аднак здавалася, што людзі вакол вогнішча грэліся. Але вось полымя пачало ападаць, дровы згарэлі. На вогнішчы засталося адно вуголле – чырвонае, з подыхамі гарачыні. Неўзабаве яго разраўнялі, яно зноў трохі падыхала полымем, пакуль не стала гаснуць. I тады да яго пачалі насіць кошыкі з яйкамі, назбіранымі за дзень. Чатыры старцы выйшлі з чатырох бакоў наперад, дасталі нажы, каб разбіваць папалам яйкі. Бялкі і жаўткі тут жа паляцелі на вуголле. Не прайшло і пяць хвілін, як ужо пяклася вялізная яешня, займаючы ўсё вогнішча.

– Ну і барана сёння выйдзе! – з захапленнем сказаў хтосьці.

З торбаў хлапчукі даставалі хлеб, сала. Нехта не пашкадаваў, кінуў у яешню шматкі. Вуголле ў тых месцах зноў засіпела, на момант успыхнула. Аднекуль відушчыя старцы прынеслі лаўцы, пачалі раздаваць іх.

– То пачнем, – сказаў адзін са старцоў.

Натоўп вакол вогнішча заварушыўся.

– Падавай, – загадаў мне мой Антон.

Я тут жа тыцнуў раздвоеным лаўцом у яешню, падчапіў кавалак і палажыў на лусту хлеба, якую мой старац ужо трымаў напагатове. Ён спярша пакаштаваў, тады пачаў прагна есці; здавалася, што ўсе тут знарок захоўвалі дасюль у сабе голад; таму велічэзная яешня-барана змяншалася хутка; яе знішчалі няшчадна. Дзіўна, але мне чамусьці не хацелася есці, можа, таму, што было штосьці непрыемнае ў гэтай іхняй прагнасці, найбольш у неахайнай паспешлівасці і гучным чаўканні, усё роўна як не людзі знаходзіліся вакол вогнішча, а звычайныя жывёліны. Мой старац, вядома, не адставаў ад іншых, я толькі адно і рабіў, што даставаў новыя кавалкі. Нарэшце, ён наталіў голад, спытаў:

– А ты? Ты хоць паеў?

Дзе там паеў? Калі мне было? Ды і грэблівасць усё роўна як перашкаджала.

– Паеў, – тым не менш адказаў я.

– Ну то і добра, – пахваліў мяне старац, акурат загладжваючы нейкую віну наперад; але мяне гэта ўжо не кранала; я ведаў, што ўначы збягу з лужкоў, балазе, дарога адтуль у сваю вёску мне была вядома. На ноч жабракі з павадырамі паклаліся вакол патухлага вогнішча. Я счакаў, пакуль заснуў мой Антон Жмэйда, тады ціха ўскочыў, цаляючы прэч. Мяне ніхто не спыніў, нават не аклікнуў.

I толькі многа пасля я прачытаў у Евангеллі словы, што сказаў некалі той старац: буду жыць я, будзеце і вы жыць. Няйначай, укладваў ён у іх нейкі свой сэнс.